Empathie en sympathie

Empathie en sympathie. Door de wirwar aan woorden heen die dagelijks worden gebruikt, nodig ik de lezer graag uit om even in te voelen en te reflecteren over de impact van woorden die we gebruiken en de toon die we zetten bij het luisteren naar elkaar.
Tijdens gesprekken zijn momenten van sympathie vaak welkom. Waar het over actief luisteren gaat, gaat het luisteren over naar empathisch luisteren. Empathie reikt veel verder. Maar wat is nu het onderscheid tussen luisteren met sympathie en luisteren met empathie. Is daar een onderscheid? Hoe verhouden deze zich tot elkaar?

Luisteren met empathie gebeurt respectvol en met zorg, waarbij alles wordt gedaan om de boodschap vanuit de ervaring, de visie, de beleving van de verteller te bekijken. Daar is geen kritiek of iets anders dat afbreuk doet aan hetgeen de verteller met je deelt.
Bij luisteren met sympathie probeert de ontvanger in soms sterke mate medelijden te hebben met de verteller. Door met sympathie te luisteren maak je de verteller ervan bewust dat je de emoties, gevoelens begrijpt. De verteller ervaart dat hij welkom is, dat er van hem of haar wordt gehouden en er kan een wederzijdse interactie en delen uit voortvloeien.

Je kunt je misschien nu wel afvragen wat het onderscheid is, waar het verschil in zit en of beide samenvloeien. Met empathie en sympathie luisteren.
Wat het onderscheid is merk je vanzelf bij de reacties. Wanneer je met empathie luistert, herken je het standpunt van de ander, maar je hoeft je eigen gevoelens of ervaringen niet uitgebreid te laten zien. Je kunt het zo zien: ‘ik bespaar jou mijn ervaringen, emoties en gevoelens, ik geef je het respect en begrip voor wat jij ervaart en voelt.’

Een voorbeeld waarin het onderscheid meteen helder wordt in energie:
Een collega komt naar je toe met het volgende.
‘Ik merk dat je het heel vervelend en irritant vindt dat ik de laatste vergaderingen te laat ben. Ik heb de indruk dat het niets opschiet en ik ervaar het als zeer vermoeiend om gemotiveerd te blijven. En ik heb ook de indruk dat mijn inbreng niet belangrijk is en alles in handen ligt van jou en de rest van het team. Ik vraag me af of het werkelijk nog de moeite loont om aanwezig te zijn bij deze vergaderingen.
Reactie vanuit empathie kan zijn: ‘Je zegt dat je het als vermoeiend ervaart om gemotiveerd te blijven, omdat je ervaart dat alles in mijn handen en de rest van het team ligt. Je hebt de indruk dat je inbreng niet belangrijk is. Zeg ik dat goed?’
Reactie vanuit sympathie kan zijn: ‘Kom op zeg, maak je niet zo druk. We hebben je absoluut echt nodig in ons team, je inbreng is zeker belangrijk. Hoe kan ik jou hierbij ondersteunen?’
Een reactie uit sympathie kan best in een verkeerd keelgat schieten door te reageren vanuit eigen waarneming. In het beste geval reageert degene die een reactie vanuit sympathie krijgt, positief op de aandacht.

Soms twijfelen mensen om met empathie te reageren omdat het betuttelend zou kunnen overkomen. Een reactie met sympathie kan eveneens op die manier ervaren worden.

Belangrijk is sowieso een oprechte reactie geven, zonder oprechtheid doen woorden er niet echt toe.

Je begrijpt pas goed wat iemand dwarszit als je met empathie luistert zonder kritiek te uiten. Wanneer je dat begrip krijgt, is het gemakkelijker om de spanning te beperken.

Inspirerende hartegroet
Mieke